Η Ελένη Βακαλό ποιήτρια και τεχνοκριτικός, γεννήθηκε το 1921 στην Κωνσταντινούπολη και μεγάλωσε στην Αθήνα όπου και πέθανε το 2001. Σπούδασε στο Παν/ιο Αθηνών Ιστορία και Αρχαιολογία, παρακολούθησε μαθήματα Ιστορίας της τέχνης στο Παρίσι. ‘Ιδρυσε -μαζί με τον σύζυγό της ζωγράφο και σκηνογράφο Γιώργο Βακαλό- την ομώνυμη σχολή διακοσμητικών και εφαρμοσμένων τεχνών, ενώ παράλληλα ασχολήθηκε με την διδασκαλία ιστορίας της τέχνης. Δημοσίευσε πολλά βιβλία, ποιητικά, δοκίμια για την τέχνη κ.ά., έκανε εκπομπές τέχνης στο ραδιόφωνο, ενώ κατείχε συστηματικά τη στήλη της τεχνοκριτικής στην εφημερίδα «Τα Νέα» για 23 χρόνια, εκτός από την περίοδο της επταετούς δικτατορίας.

Είναι η πρώτη θεωρητικός στην Ελλάδα που θα χρησιμοποιήσει τον όρο «προσομοίωση» για να περιγράψει την σχέση θεατή – έργου τέχνης, η πρώτη που θα επισημάνει την ανάγκη μελέτης της τέχνης «Από την Πλευρά του Θεατή» (1989), ενώ θα αναφερθεί στην τέχνη ως γνωσιακό, διεπιδραστικό και ενσώματο εντέλει φαινόμενο. Η Βακαλό πρότεινε και δημιούργησε…

[Ενότητα Μεταμορφώσεις]

Ε. Γενεαλογία του προσώπου

I

Το πρόσωπο του παιδιού γεννιέται
Κάτω από το πρόσωπο της μητέρας.
Το χαμόγελό του κάτω απ’ το χαμόγελό της,
Σαν κάτω από τη λάμψη μιας λυχνίας.

Η πρώτη ώρα της ψυχής, η πρώτη αυγή.

Πρόσωπο – είδωλο μιας μυστικής
Ομοιότητας, μάτια στα μάτια,
Χείλη στα χείλη τα γλυπτά,
Διάφανο πρόσωπο πάνω στο πρόσωπο.

Τρυφερή ανταπόκριση, αντανάκλαση.

Ένας σκυφτός καθρέφτης, π’ αγρυπνεί,
Να μη ματώσει η όψη, να μη λερωθεί.

Μην το ματιάξει η θλίψη και χλωμιάσει.

Δεν είναι άλλο φως επάνω στα δέντρα,
Επάνω στα όρη, στα βουνά,
Στα μάτια που μας κοιτάζουν, στα πορτραίτα,
Μες στις ζωγραφιστές εικόνες των βιβλίων.

Χίλιες όψεις, χίλια φορέματα και μυστικά.

Από τη συλλογή Η Μόνα παίζει (1961) του Γιώργου Θέμελη

Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης τον 20ό αιώνα και ως σήμερα (ανθολογία) / Γιώργος Θέμελης